Τετάρτη 6 Ιουλίου 2016

6 Ιουλίου 371 π.Χ.: Η Μάχη των Λεύκτρων (Βοιωτία)

Οι Θηβαίοι υπό τον Επαμεινώνδα συντρίβουν τους Σπαρτιάτες στην περιοχή των Λεύκτρων Βοιωτίας και διασφαλίζουν την ηγεμονία τους στον Ελλαδικό χώρο. Σημαντική συμβολή στη νίκη αυτή είχε ο θηβαϊκός Ιερός Λόχος υπό τον Πελοπίδα, καθώς επίσης και η παράταξη της Λοξής Φάλαγγας των Θηβαίων.

Τρόπος ανάπτυξης του στρατιωτικού σχηματισμού, που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά από το διάσημο στρατηγό των Θηβαίων, Επαμεινώνδα, στη μάχη των Λεύκτρων, κατά των Σπαρτιατών, υπό τον Κλεόμβροτο. Αυτή η τακτική ξαναχρησιμοποιήθηκε πολλές φορές στην στρατιωτική ιστορία, ειδικά όταν ο ένας από τους δύο αντιπάλους είχε γενική αριθμητική υπεροχή. Συγκεκριμένα, το 371 π.Χ. η αριθμητική δύναμη των δύο αντιπάλων ήταν σχεδόν δύο προς ένα υπέρ των Σπαρτιατών. Για να αντιμετωπίσει ο Επαμεινώνδας την σε βάρος του γενική αριθμητική ανισότητα, επινόησε μια τακτική που του προσέφερε τοπική αριθμητική υπεροχή.
Ενίσχυσε ιδιαίτερα την αριστερή του πλευρά, στοχεύοντας να αιφνιδιάσει τους Σπαρτιάτες και με το ισχυρό αριστερό τμήμα του στρατού του να νικήσει το δεξιό των Σπαρτιατών. Για να το πετύχει αυτό παρεξέκλινε της κλασικής μέχρι τότε παράταξης των στρατευμάτων. Καινοτομώντας, σχημάτισε τη διάταξη μάχης "εις ανομοιόμορφον βάθος ζυγών", ενώ συγχρόνως έδωσε σε αυτήν κατεύθυνση λοξή ως προς την αντίπαλη διάταξη. Ως τότε δηλαδή οι στρατοί παρατάσσονταν κατανέμοντας σε ίδιο βάθος τους στρατιώτες -σε ίσο αριθμό σειρών. Οι Σπαρτιάτες εκείνη την ημέρα φέρονται ότι είχαν πάλι παρατάξει σε ευθεία το στρατό τους με κλασική κατανομή δυνάμεων, δηλαδή ισομερώς και σε βάθος περίπου 12 σειρών σε όλο το μήκος. Ο Επαμεινώνδας επίσης κράτησε ίσο το βάθος (με λίγες σειρές) σε όλο το μήκος της δικής του παράταξης, αλλά ειδικά στην αριστερή πλευρά, παρέταξε 50 σειρές. Αποσκοπούσε (και πέτυχε) να δώσει ένα ισχυρό χτύπημα τοπικά, να νικήσει το αριστερό τμήμα και, καθώς εκεί βρίσκονταν οι επίλεκτες μονάδες των Σπαρτιατών, να κάμψει το ηθικό όλων των αντιπάλων και να τους νικήσει, κάτι το οποίο κατάφερε.

Ο Επαμεινώνδας, καταστρώνοντας τα σχέδια του, επινόησε την τακτική της λοξής φάλαγγας για να εξισορροπήσει στο πεδίο της μάχης το σημαντικό αριθμητικό πλεονέκτημα των Σπαρτιατών. Παρέταξε τους άνδρες της αριστερής πτέρυγας σε βάθος 50 ανδρών, ώστε να σχηματίσει φάλαγγα με μεγάλη δύναμη κρούσης. Με την πυκνή αυτή φάλαγγα σχεδίαζε να προσβάλλει τη δεξιά πτέρυγα των Σπαρτιατών, επικεφαλής της οποίας ήταν ο ίδιος ο Σπαρτιάτης βασιλιάς. Το κέντρο και το δεξιό του στρατεύματός του το παρέταξε σε έξι μόνο ζυγούς, με την εντολή να αμύνεται και να επιτίθεται, όταν οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές. Ο όλος σχηματισμός είχε λοξή κατεύθυνση σε σχέση με την αντίπαλη διάταξη. Μπροστά από τους πεζούς, ο Επαμεινώνδας παρέταξε το άριστα εκπαιδευμένο ιππικό και ως εφεδρεία στην αριστερή του πτέρυγα τον Ιερό Λόχο υπό τον Πελοπίδα. Ο Κλεόμβροτος παρέταξε το στρατό του με τη συνηθισμένη τακτική της ευθείας γραμμής, με βάθος 12 ανδρών και ισομερή κατανομή δυνάμεων. Μπροστά από το πεζικό τοποθέτησε το ιππικό του, που υπολειπόταν της ποιότητας του θηβαϊκού.

Το άμεσο αποτέλεσμα της Μάχης των Λεύκτρων ήταν η κατάλυση της Σπαρτιατικής ηγεμονίας στην Ελλάδα και η βαθμιαία αντικατάστασή της από την ηγεμονία της Θήβας. Στο πεδίο της μάχης έλαμψε η στρατιωτική ιδιοφυΐα του Επαμεινώνδα, που μνημονεύεται έκτοτε ως ένας από τους μεγαλοφυέστερους στρατηλάτες όλων των εποχών. Η λοξή φάλαγγα, που εφάρμοσε για πρώτη φορά, αποτελεί σταθμό στην εξέλιξη της στρατιωτικής τέχνης και χρησιμοποιήθηκε από πολλούς κατοπινούς μεγάλους στρατηλάτες.


Πηγή 1
Πηγή 2