Αρχαίοι Έλληνες στην Κίνα

Διαβάζοντας την είδηση ότι αρχαίοι Έλληνες πιθανόν μεταλαμπάδευσαν στην αρχαία Κίνα τις πλαστικές τεχνικές έκφρασης στην γλυπτική, θυμήθηκα ότι πέρυσι καλεσμένος στο Ουζμπεκιστάν από το εκεί γραφείο του Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) για master class δημοσιογράφων, βρέθηκα ξαφνικά στη Σαμαρκάνδη των μύθων και της ιστορίας, με έντονη την παρουσία της αρχαίας Ελλάδας.

Όπως μου εξήγησε η Ουζμπέκα ξεναγός, η ετυμολογική προέλευση της λέξης Σαμαρκάνδη προήλθε από τη συνένωση της πρόθεσης «εις» με την τοπωνυμία «Μαρκάνδη». Το «Εις Μαρκάνδην» που έλεγαν οι Μακεδόνες όταν έφτασαν στην Κεντρική Ασία κατέληξε στο Σαμαρκάνδη. Ονόματα της μακεδονικής δυναστείας, όπως το Ρωξάνη, είναι και σήμερα κοινότυπα μεταξύ των Ουζμπέκων.

Φτάνοντας ο Μέγας Αλέξανδρος στη Σαμαρκάνδη, ένα απο τα ευφορότερα σημεία της Κεντρικής Ασίας, διαπίστωσε ότι περαιτέρω πορεία προς βορράν δεν είχε στρατηγική σημασία, διότι την πεδιάδα διαδέχονταν οι άγονες στέπες που οδηγούν μέχρι τη Μογγολία και τη Σιβηρία. Για αυτό και στράφηκε προς νότο, προς την Ινδία. Ο Μέγας Αλέξανδρος, όμως, διαπίστωσε ότι η Σαμαρκάνδη μπορούσε να μετατραπεί στον εμπορικό κόμβο μεταξύ Μεσογείου και Κίνας και αυτό έπραξε. Σχεδίασε τις πρώτες συγκεκριμένες εμπορικές διαδρομές μεταξύ ανατολικής και δυτικής Ασίας. Η συνέχεια είναι η δημιουργία των περίφημων «Δρόμων του Μεταξιού».

Η Σαμαρκάνδη για χιλιετηρίδες, μέχρι την εμφάνιση του σιδηροδρόμου στη Ρωσία και την ανακάλυψη της ατμοπλοΐας κατά τον 19ο αιώνα, ήταν ο κυριότερος εμπορικός και επικοινωνιακός κόμβος των καραβανιών που με καμήλες μετέφεραν από την Άπω Ανατολή μέχρι τα λιμάνια της Μεσογείου και αντιστρόφως προϊόντα. Λόγω υψηλών θερμοκρασιών κατά την ημέρα, τα καραβάνια ήταν υποχρεωμένα να ταξιδεύουν το βράδυ, όταν δηλαδή η θερμοκρασία κατεβαίνει κατακόρυφα. Τα καραβάνια για να μπορούν να ταξιδεύουν το βράδυ είχαν σαν πλοηγό τα άστρα. Έτσι δεν κινδύνευαν να αποπροσανατολιστούν. Αυτό είχε σα συνέπεια την ανάπτυξη της αστρονομίας ως επιστήμης στη Σαμαρκάνδη.

Στο εξαιρετικό μουσείο Αστρονομίας στη Σαμαρκάνδη οι αναφορές στους αρχαίους Έλληνες αστρονόμους, με προεξάρχοντα τον Αρίσταρχο τον Σάμιο, είναι πλούσιες. Οι χάρτες του μουσείου για τις διαδρομές των καραβανιών μέσω Σαμαρκάνδης προς την Άπω Ανατολή και τη Μεσόγειο αποτυπώνουν μια τεράστια εμπορική επικοινωνία που κράτησε για χιλιετηρίδες.

Οι ανακοινώσεις αρχαιολόγων ότι τα αγάλματα του Πήλινου Στρατού στην επαρχία Ξινγιάν της Κίνας έχουν επιρροές από πιθανή επί τόπου παρουσία Ελλήνων γλυπτών, επιβεβαιώνει ότι η ιστορία της ανθρωπότητας έχει ακόμη πολλές άγνωστες πλευρές της να ανελκύσει στο φως. Πολύ πιθανόν, Έλληνες καλλιτέχνες να έφτασαν μέχρι την Κίνα, κινούμενοι πάνω στους δρόμους επικοινωνίας που άνοιξε ο Μέγας Αλέξανδρος και να δίδαξαν τεχνικές γλυπτικής εκεί. Είχα επισκεφθεί τον Πήλινο Στρατό στην Κίνα λίγα χρόνια μετά το άνοιγμα των πρώτων αρχαιολογικών χώρων στους τουρίστες. Η αίσθηση που αποπνέουν τα εκατοντάδες αγάλματα στρατιωτών και ίππων, καθένα με διαφορετικό πρόσωπο και ενδυμασία, είναι μοναδική.

Αν επιβεβαιωθεί επιστημονικά η παρουσία αυτή, τότε η ιστορία είναι υποχρεωμένη να αναθεωρήσει πολλές από τις μέχρι σήμερα επικρατούσες εκδοχές της ως προς την εξέλιξη της επικοινωνίας μεταξύ πολιτισμών και γεωγραφικών τόπων στο πέρασμα των αιώνων. Αυτή, άλλωστε είναι και η γοητεία της ιστορίας ως επιστήμης: να εμπλουτίζει διαρκώς την γνώση μας και να βελτιώνει την αντικειμενικότητά μας.


Πηγή